بررسی ویژگی های شخصیتی معتادان تزریقی زندان کاشان در سال ۱۳۸۵

سابقه و هدف: سوء مصرف مواد، با فراوانی بالای اختلالات روان­پزشکی همراه است، در نتیجه کنترل و درمان پدیده­ی سوء مصرف مواد نیاز به مداخلات درمانی چندجانبه دارد. گروه هدف این مطالعه معتادان تزریقی می­باشند که در حال حاضر این گروه نقش عمده­ای در گسترش بیماری­های گوناگون از جمله ایدز و هپاتیت دارند، بنابراین شناسایی مشکلات این گروه و درمان آنها از اولویت­های بهداشتی می­باشد. تاکنون درمان این گروه با مشکلات و موانع متعددی روبرو بوده است و درمان­های دارویی به تنهایی پاسخ­گو نبوده است که یکی از دلایل شکست درمان، ویژگی­های شخصیتی و روانی این گروه می­باشد که مطالعه­ی حاضر به بررسی این ویژگی­ها می­پردازد تا با شناخت آنها بتوان به طور صحیحی درمان این بیماران را پایه­ریزی نمود و اهمیت مداخلات غیردارویی را در این گروه روشن ساخت. مواد و روش­ها: این مطالعه از نوع مقطعی است که بر روی73 مرد هروئینی تزریقی (کلیه معتادان تزریقی زندان کاشان) در سال 1385 انجام شد. ابزار مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه­ای بود شامل دو بخش، مشخصات بیمار و آزمون شخصیتی mmpi که توسط روان­شناس بالینی زندان در اختیار آن دسته از معتادان تزریقی که دارای تحصیلاتی در سطح راهنمایی و بالاتر بودند، قرار گرفت. پس از تکمیل پرسشنامه، تفسیر آزمون توسط روان­شناس انجام شد. نتایج به دست آمده با استفاده از آزمون fisher exact test مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج: از کل 73 نفر مرد معتاد تزریقی زندان، 6 نفر از آنها آزمون­شان فاقد اعتبار و روایی ارزیابی شد و در مجموع 67 نفر با آزمون mmpi مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند که 17 نفر (38/25 درصد) فاقد اختلال و 50 نفر (62/74 درصد) دارای ویژگی­های شخصیتی نابهنجار بر اساس مقیاس­های بالینی mmpi شناخته شدند. میانگین گروه سنی مورد مطالعه 41/6 ± 86/29 سال بود. 43 نفر (18/64 درصد) از نمونه­های مورد مطالعه زیر 30 سال و 24 نفر (82/35 درصد) بالای 30 سال سن داشتند. 35 نفر (23/52 درصد) مجرد و 32 نفر (77/47 درصد) متاهل بودند. 53 نفر (11/79) زیر دیپلم و 14 نفر (89/20) دارای تحصیلات دیپلم و بالاتر بودند. همچنین در این مطالعه رابطه­ی بین ویژگی­های شخصیتی نابهنجار و سطح تحصیلات معنادار به دست آمد. با 001/0 p . 1/10 or= از بین این 50 نفر که دارای ویژگی­های شخصیتی نابهنجار بودند، بیشترین فراوانی را به ترتیب ویژگی شخصیت ضداجتماعی در 12 نفر (24درصد)، افسردگی در 10 نفر (20 درصد)، ویژگی هیپومانیک در 7 نفر (14 درصد)، ویژگی خودبیمارانگاری در 5 نفر (10 درصد) و نمایشی در 5 نفر (10درصد) پارانوئید در 4 نفر (8 درصد) و اضطراب در 4 نفر (8 درصد)، شخصیت اسکیزوئید در 3 نفر (6 درصد) داشتند. ویژگی شخصیتی افسردگی در افرد بالای دیپلم و متاهلین به طور شاخصی بیشتر بود به طوری که تمامی افراد با تحصیلات بالای دیپلم در بعد افسردگی نمرات بالایی داشتند (5 نفر، 100درصد) و افراد مجرد (9/25 درصد) و زیر 30 سال (2/31 درصد) در مقیاس بالینی شخصیت ضداجتماعی نسبت به سایر مقیاس­ها نمرات بالایی به دست آورده بودند. نتیجه­گیری: این مطالعه نشان داد که مقیاس بالینی شخصیت ضداجتماعی و افسردگی در میان معتادان تزریقی از فراوانی بیشتری نسبت به سایر مقیاس­ها برخوردار می­باشد. با توجه به این که تعداد بیشتری از افراد گروه مورد مطالعه، مجرد و زیر 30 سال سن داشتند. در نتیجه این گروه آسیب­پذیرتر می­باشند همچنین تحصیلات پایین در این گروه می­تواند به عنوان یک عامل پیشگویی­کننده جهت ویژگی­های شخصیتی نابهنجار محسوب گردد.